Çocuğum Konuşurken Takılıyor, Neden Olabilir?
Bir akıcılık bozukluğu olan kekemelik, konuşma sırasında kendini ses/hece/sözcük düzeyinde tekrarlar, bir sesin uzatılması ve sık aralıklı duraklamalarla gösterir. Böylece konuşmanın doğal ritmi bozulmuş olur. Tek başına görülebileceği gibi ek bozukluklar/sendromlar veya ikincil davranışlarla birlikte de görülebilir.
İkincil davranışlar, kişinin kekelemeyi baskılamak için kendini zorlaması sonucu oluşan tikler ve kasılmalar şeklinde reaksiyonlar göstermesidir. Örnek olarak:
- Yüzünü buruşturma
- Gözleri çok sıkı ve sert kapatma / göz kaçırma
- Zorlanılan ses veya kelimeden kaçınma
- Elini yumruk haline getirme / dizine vurma
- Sesli soluklanma ve benzeri reaksiyonlar görülebilir.
Bu davranışlar bazı vakalarda terapi sonrasında bile bir süre devamlılık gösterebilir.
Kekemelik nörojenik , motor , bilişsel , dilsel (talepler ve kapasiteler) ve psikolojik nedenli olabilir. Genelde tek bir neden faktöre bağlı olarak meydana gelmez.
Çocuğumun Kekeme Olduğunu Nasıl Anlarım?
En sık görülen kekemelik semptomları:
- Konuşma sırasındaki uzatmalar, tekrarlamalar, bloklamalar
- Kısa ve basit yapıda cümlelere kaçma
- Konuşma aralarında uzun bekleme süreleri
- Diyalog sırasında konuşucuların aynı ritmi tutturamaması
- Özgüvensizlik, kaygı, stres sebebiyle konuşmada aksaklıklar yaşanması
Kekemelik Kendi Kendine Geçer Mi?
Tipik gelişimde dil edinim sürecinin 2-4 yaş arasında tamamlanmasını bekleriz. Bu süre zarfında görülen gelişimsel kekemeliğe sahip çocukların büyük bir kısmı çocuğa gösterilen doğru tutumlar ve desteklerle kendiliğinden iyileşebilir.
Kekemelikte Erken Müdahalenin Önemi?
Kekemelik belirtileri başladıktan sonraki ilk 6-12 aylık süre içinde kendiliğinden iyileşme görülebilir. Ancak bu iyileşme bir anda değil aşamalı şekilde semptom azalmaları olarak gerçekleşir. Bu süre zarfında çocuğumuzu iyi gözlemlemeli ve semptomlarda azalma olup olmadığını takip etmeliyiz. Çünkü zaman geçtikçe kendiliğinden iyileşme ihtimali azalır ve kronik ( kalıcı) kekemelik ihtimali artar. Eğer semptomlarda kaybolma veya gerileme gözlemlemiyorsak en kısa sürede bir uzman dil ve konuşma terapistine başvurmamız gerekir. Aksi takdirde geçen her gün aleyhimize işlemekte ve bizi kronikleşmeye yaklaştırmaktadır. 7-8 yaş ve üzerinde kendiliğinden iyileşme görülmesi çok nadir bir durumdur. Eğer bu yaşlarda semptomları görüyorsak uzman bir dil ve konuşma terapistiyle görüşmeli , terapi planlaması yaparak sürece başlamalıyız.
4 Yaşında Takılma Normal Mi?
Her yaşta yeni bir şey öğrenmek nasıl zor ve karmaşık ise çocuklar için konuşma gibi komplike bir beceriyi edinmesi de zorlu bir süreçtir. Dolayısıyla 2-4 yaş arasında tamamlanmasını beklediğimiz bu süreç içinde hatalar yapmaları ve konuşmalarında kusurlar görmemiz doğaldır. Ancak bu hataların belirli bi süre zarfında kaybolması ve konuşmanın yetişkin seviyesine gelmesini bekleriz. Eğer bu hatalar düzelmiyorsa kalıcı bir bozukluğun habericisi olabilir.
Kekelemeye Başlayan Çocuğa Nasıl Davranmalıyım?
Öncelikle farkındalık kazandırmaya çalışmalıyız ve durumu kabullenme sürecine girmeliyiz çünkü kişi farkında olmadığı bir şeyi düzeltemez. Farkındalığı sağlarken çocuğa karşı anlayışlı ve sabırlı olmalıyız. Kekemeliği canavarlaştırmamalı, kekelediği anları ‘kötü’ ; kekelemediği anları ‘iyi’ olarak kodlamamalıyız. Kekelese bile önleyici teknikleri ne kadar uygulamaya çalıştığına odaklanmalı ve panikleyip pes etmek yerine teknikleri kullanmayı çalışmasını ‘iyi’ olarak nitelendirmeliyiz.
Konuşması sırasında rahat ve güvenilir bir çevre sunmalı , ona zaman tanımalıyız. Konuşma planlamasını daha rahat yapabilmesi için onunla daha düşük bir hızda konuşmalı ve kendisini de konuşurken yavaş olması için teşvik etmeliyiz. Sesli okuma çalışmalarıyla alıştırmalar yapabiliriz. Bu süreçte eleştirel , mükemmeliyetçi ve baskıcı olmamak çok önemlidir.
