Bebeklerin gelişim sürecinde; motor gelişim, duyusal ve duygusal gelişim, dil gelişimi birbiriyle bütün olarak gelişim gösterir. Bu nedenle motor gelişimde etkili olan bir gelişim geriliği aynı şekilde dil gelişiminde veya duyusal gelişimde de geriliğe neden olabilir. Hipotoni, kas tonusundaki düşüklüğü temsil eden tıbbi bir terimdir.
Hipotonik bebeklerde düşük kas tonusuna bağlı olarak motor ve duyusal gelişiminin akranlarının gerisinde bir gelişim göstermesi söz konusu olabilir.
Bu konuda ailelerin çocuklarının gelişimini takip etmeleri ve olası bir şüphede bir uzmana danışmaları erken müdahale için önem taşımaktadır. Hipotoni belirtilerini öğrenmek ve danışılması gerekilen uzmanlar hakkında bilgi sahibi olmak için yazının devamını gözden geçirebilirsiniz.
Hipotoni (Düşük Kas Tonusu) Nedir ?
‘’Hipotoni‘’ sözcüğü latince kökenli olup az anlamına gelen “hipo” ve kas tonusu anlamına gelen “tonus” sözcüklerinin birleşmesiyle anlam kazanmış, “azalmış kas tonusu” anlamına gelen tıbbi bir terimdir. “düşük kas tonusu” veya “gevşek bebek” olarak da adlandırılan hipotoni, hareketlerin gerçekleştirilmesi için gerekli kas kasılmalarının sinir sistemindeki bir bozukluktan veya etkilenmeden kaynaklı yeterli olarak gerçekleştirilememesidir.
‘’Hipotoni’’ tıpta başlı başına bir bozukluk olarak nitelendirilmezken başka bir sinir sistemi hastalığının veya başka bir bozukluğun belirtisi olabilir.
Çoğunlukla doğumdan sonra veya bebeklik döneminde çocuk nörologları tarafından teşhisi konulabilmektedir.
Down sendromu ve otizm spectrum bozukluğu gibi gelişim geriliğine neden olan bozukluklarda veya serebral palsi gibi hastalıklara da hipotoni eşlik edebilmektedir. Rehabilitasyon sürecinde çocuk nörologları, fizyoterapistler, ergoterapistler ve dil ve konuşma terapistleri aileye rehberlik etmektedir.
Hipotoni Belirtileri
Hipotoninin tanısı doğumdan hemen sonra veya erken bebeklik döneminde çocuk nörologları tarafından konulabilmektedir.
‘’Hipotonik Bebek’’ belirtilerini inceleyerek herhangi bir şüphe durumunda bir çocuk nöroloğundan yardım alabilirsiniz. Çoğunlukla gözlemlenen Hipotonik Bebek belirtileri şu şekildedir;
- Azalmış baş boyun kontrolü hipotonik bebeklerin en belirgin belirtilerindendir.
- Motor ve duyusal becerilerinin akranlarının gerisinde ilerlemesi
- el- göz koordinasyonunun sağlanmasında güçlük
- yürümede ve oturmada akranlarının gerisinde kalması
- emme, yutma, çiğneme eylemlerini gerçekleştirirken zorlanma ve güçsüzlük
- kurbağa pozisyonunda uyuması ( ellerin ve bacakların yana doğru açık olduğu pozisyon)
- artmış esneklik ( ayaklarının çenesine değebilecek kadar esnemesi)
- konuşmada gecikme ve zorlanma
- hareketlerinde ve reflekslerde azalma görülmesidir.
Bu belirtilerin haricinde de belirtilerin olabileceği unutulmamalıdır. Doğru tanı ve yönlendirme için bir çocuk nöroloğundan destek alınabilir.
Hipotoni Bebeklerde Motor ve Duyusal Becerilerin Gelişimi
Hipotonik bebeklerin motor ve duyusal becerilerinin gelişimi akranlarının gerisinde seyredebilir. Bu becerilerin olabildiğince erken müdahaleyle geliştirilmesi bebeğin yaşam kalitesini arttırmak için çok önemlidir. Hipotonik bebeklerin rehabilitasyonu sürecinde destek verebilecek meslek elemanları; çocuk nörologları, fizyoterapistler, ergoterapistler ve dil ve konuşma terapistleridir.
Rehabilitasyon süreci bir çocuk nöroloğunun ayrıntılı değerlendirme ve tanısının ardından başlar. Hipotoni bir bozukluğun veya bir hastalığın belirtisi olabilir. Bu nedenle çocuk nöroloğunun koyacağı tanı, rehabilitasyon sürecini bebeğin gereksinimine uygun olarak şekillendirir.
Fizyoterapistler; motor hareketlerin gerçekleştirilebilmesi için gelişim geriliği gösteren bölgeleri fizik tedavi programlarıyla güçlendirmeyi ve beyindeki ilgili kontrol bölgelerini uyarımla geliştirmeyi hedefler. Bu şekilde bebeğin kas koordinasyonunu arttırırlar.
Ergoterapistler ise çevresel düzenleme sağlayarak ve duyusal becerilerin gelişiminde rol alarak günlük yaşam aktivitelerinde bebeğin bağımsız büyüyebilmesini hedefleyen bir programla rehabilitasyon sürecinin parçası olurlar.
Hipotoni, down sendromu ve otizm spectrum bozukluğu gibi gelişimsel gerilikle birlikte de gözlemlenmektedir. Bu durumda her meslek elemanı çocuğun gereksinimlerini uzmanlıkları doğrultusunda farklı yöntemlerle destekleyebilir.
Dil ve konuşma terapistleri; ağız ve çevresi yapıların konuşma üretimiyle birebir ilişkili olduğunu ve bu bölgelerdeki kas tonusu değişikliğinin konuşmaya etki edebileceği bilir. Etkilenmiş konuşma üretimlerine etkili müdahaleyi yaparak bu sürece dahil olur.
Otizm spektrum bozukluğu veya down sendromu gibi gelişim geriliklerine de benzer şekilde dil becerilerini geliştirmek yönünde etkili müdahaleyi uygulayarak destek olur. Bazı hipotonik bebeklerde beslenme de etkilenmektedir bu konuda da bir dil ve konuşma terapistinden yardım alınabilir. Hipotonik bebeklerin etkili ve doğru yönlendirmeyle hayat kalitelerini arttırmak mümkündür.
Hipotonide Ailelerin Dikkat Etmesi Gereken Noktalar
Aileler çocuklarının gelişim sürecini yakından izleyip bazı erken işaretçiler konusunda dikkatli davranmalıdırlar. Hipotonik bebek teşhisi konulmamasına rağmen çocuğunuz;
- 3 aylık veya daha büyük olmasına rağmen kafasını tutamıyorsa,
- 6 aylıktan büyük olmasına rağmen yüzüstü yatırdığınızda kendiliğinden sırt üstü dönemiyorsa ,
- 9 -10 aylıkken akranları tek başına desteksiz oturabiliyorken çocuğunuz desteksiz oturamıyorsa veya bir yerden destek alarak ayakta duramıyorsa,
- 13-15 aylıkken tek kelimelik cümleler kuramıyorsa ( git, gel vb.) veya kendisi yürüyemiyorsa,
bebeğinizin gelişimine şüpheyle yaklaşıp bir uzmana danışarak fikir edinebilirsiniz. Birçok hastalık ve bozuklukta olduğu gibi erken müdahale daha etkili sonuçlara ulaşmanızı sağlayacaktır.
Hipotonik bebeklere uygulanan ekip çalışmalarında çocukların hayat kalitelerinin oldukça arttığı bilinmektedir. Bu ekip elemanları; çocuk nörologları, ergoterapistler, dil ve konuşma terapistleri ve fizyoterapistlerdir. Doğru uzmanların müdahaleleri rehabilitasyon sürecindeki en önemli faktördür.
